Mehmed Muhyiddin Üftade (1490-1580), Bursa’nın Araplar mahallesinde doğmuş, Osmanlı döneminin önde gelen mutasavvıflarındandır, Adı Mehmed, lakabı Muhyiddin’dir. Şiirlerinde kullandığı “Üftâde” mahlasıyla tanınır. Tasavvuf yoluna genç yaşta adım atmış, çocuk yaşlarında intisap ettiği Bayramiyye tarikatı şeyhlerinden Muk‘ad Hızır Dede’nin teşvikiyle ilim tahsiline başladı. Şeyhinin vefat ettiği 918’e (1512) kadar yaklaşık sekiz yıl kendisine hizmet etti. Güzel sesiyle Bursa Ulucamii’nde ve Doğan Bey Mescidi’nde ezan okudu. Birkaç akçelik maaşı kabul ettiği için rüyasında, “Mertebenden üftâde oldun” (düştün) diye uyarıldığının ertesi günü ezan okumayı bıraktı. Bu olayın ardından ipekçilik ve düğmecilik yaparak, kitap istinsah ederek geçimini sağladı. Bir yandan da fahrî imamlık ve müezzinlik görevini sürdürdü. Otuz beş yaşları civarında vaaz ve irşada başladı.
Doğan Bey Mescidi, Namazgâh Camii ve diğer camilerdeki vaazlarını halk büyük bir ilgiyle takip ediyordu. Uludağ eteklerindeki Pınarbaşı Kuzgunluk mahallesinde inşa ettirdiği cami ve tekkede irşad faaliyetini sürdürürken 1529-1536 yılları arasında Emîr Sultan Camii hatipliğine tayin edildi. Emîr Sultan’ın mânevî işaretiyle kabul ettiğini söylediği bu görevi vefat ettiği 12 Cemâziyelevvel 988 (25 Haziran 1580) tarihine kadar sürdürdü. Hayatını tevazu, ibadet ve halka hizmetle geçiren Üftade, “Üftâde” (düşkün, alçakgönüllü) mahlasını bu yaşam felsefesinden almıştır.
Kendisi aynı zamanda Celvetiyye yolunun kurucusu Aziz Mahmud Hüdayi’nin mürşididir.
Hz. Üftâde hayatı boyunca ibâdet, züht ve takvâya önem vermiş, Halk içinde Hakkı aramış, uzlet yerine Celvetî tercih etmiştir. Kanuni Sultan Süleyman, 3. Murat‘ın Annesi Nurbanu Sultan, devlet adamları ve devrin önemli şahsiyetleri Hz. Üftâde’ye büyük saygı göstermişler; duasını almışlardır. Hz. Üftâde sonraları “Ervah-ı âliyye burada toplanıyor” diyerek tekkesini Uludağ eteklerine taşımış ve vefatına kadar burada yaşamıştır. Câmii ve türbeyi Üftâde Hz. leri kendisi yaptırmıştır. Cami ve Üftade Hazretlerine ait türbenin karşısında olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır. Üftade Hazretleri’nin torunu İbrahim Efendi, vasiyeti üzerine 1678 yılında ölümünden sonra türbenin dışındaki bahçeye defnedilmiş ve hazireler de bu şekilde oluşmaya başlamıştır.
TÜRBE KİTABESİ
“Hilafet makamında olan dünyanın bekçisi Sultan Abdülmecit Han’ın, şevket ve şâna izzet katan kumandanı Rıza Paşa. Bursa’yı ziyaret niyetiyle şereflendirince tüm velilerin,Allah dostlarının baştan sona makamlarını ziyaret ederek alnını aşındırdı, yüzünü sürdü.”
“Bu ziyaret esnasında görür ki Celvetiye Tarikatı mensuplarının yöneldiği kapı, makamı çok yüce olan Üftade hazretlerinin mekânı yıkılmaya yüz tutmuş. Yeni baştan yapılabilmesi için yapının yenilenmesine büyük bir gayret ve maddi tasarruf hizmeti sağlayarak bu tarzdabir hizmet gerçekleştirdi.”
“Bu o himmetler kutbu büyük evliyadır ki onun dergâhı Allah’a yakın olan değerli kulların secde ettikleri yerdir, arştan daha yücedir. Bu öyle güzel ihsanların yuvasıdır ki bu yuvadan nasibini alan en düşük seviyeli bir sinek dahi bir Ankakuşunun hasletlerine sahip olur”
Mehmed Muhyiddin Üftade Hz. Eserleri
Vâkıât
Divân
Hutbe Mecmuası
Ey dostlarım ağlaşalım Oruç ayı gitdi yine Hasret edip inleşelim Oruç ayı gitdi yine
Bir nûr idi Hakk'dan gelüp Göklere nûru dolup Sâdıkların elin alup Oruç ayı gitdi yine
Zâlimlerin yollarını Kesmiş idi ellerini Yıkmış idi illerini Oruç ayı gitdi yine
Vermiş idi câna safâ Etmiş idi 'ahde vefâ Olmuş idi derde şifâ Oruç ayı gitdi yine
Lezzet veren terâvihe İşrâk eden mesâbihe 'İzzet veren mesâcide Oruç ayı gitti yine
Te'sîr dürür Hakk'dan gelen 'Âşıklara zâhir olan Gönlünde nûru dolan Oruç ayı gitdi yine
Üftâde'yi şâd eyleyen Mü'minleri yâd eyleyen Kaygudan âzâd eyleyen Oruç ayı gitdi yine
Hazret-i Şeyh Muhammed Muhyiddîn Üftâde (K.S.)
KONUMU
Kaynak:
Tanrıkorur, S. (2015). Osmanlı’da Tasavvuf Kültürü ve Bursa. İstanbul: Sufi Yayınları.
Uludağ, S. (2002). Bursa Ansiklopedisi. Bursa Büyükşehir Belediyesi Yayınları.
Ülker, H. (2018). Hz. Üftade ve Celvetiyye Yolu. Journal of Sufi Studies, 12(3), 45-67.
Web sitemizde size en iyi deneyimi sunabilmemiz için çerezleri kullanıyoruz. Bu siteyi kullanmaya devam ederseniz, bunu kabul ettiğinizi varsayarız.Tamam
