Molla Zeyrek Camii

Molla Zeyrek Cami, Bizens dönemine ait Pantokrator Manastırı’nın kiliselen olup Haliç’e hâkim bir tepenin Üstünde teraslarla düzenlerimiş geniş bir arazi üzerinde kurulmuştur. Imparator II. loannes Komnenos’un (1118-1143) eşi Macar Kralı Laszlo nun kızı Eirene tarafından inşa edilmeye başlanmış olan yapı, Imparatoriçenin 1124 yılında ölümünden sonra kocası tarafından tamamlandığı tahmin edilmektedir. Yapıların mimarı Nikeforos olarak bilinmektedir. Manastırın elli yataklı, beş bölümlü, bir hastahanesi, kütüphanesi, yaşlılar yurdu tip mektebi, eczahane ve ayazma gibi bölümleri vardı.


Fatih Sultan Mehmed’in İstanbul’u fethinden sonra medrese haline getirilen manastır, İstanbul’un Osmanlı dönemine ait ilk eğitim kurumu olmuştur. Muhtemelen manastırın keşiş hücreleri medrese hücrelerine dönüşmüş, kiliseleri de hem mescid-dershane hem de cami olarak kullanılmıştır. Medresenin müderrislerinden Zeyrek lakaplı Molla Mehmed Efendi yapının Osmanlı dönemindeki isminin kaynağıdır. Fatih Külliyesi’nin medreseleri inşa edildiğinde yapı Abdullah- İlahiye verilmiş ve bir zaviye şeklinde faaliyetini sürdürmüştür. Farklı dönemlerde yapılan Bizans dönemi kiliselennin bölümlerinin tamamı Osmanlı döneminde cami halinde kullanılmıştır.


Osmanlı devri boyunca kullanılan ve korunan yapı 1766 depreminde büyük zarar görmüş, o dönemde yapılan esaslı onarımla günümüzdeki halini almıştır. Bizans devrine ait renkli mermer kaplamaların çoğu bu onarımdan örice yok ölduğundan yerlerine renkli mermer taklidi kalem işleri yapılmıştır. Caminin mihrabı, mermer minberi ve ahşap vaaz kürsüsü de bu dönemde eklenmiştir. Güneydeki yapının zemini de Bizans döneminden günümüze kalan en zengin “opus sectile” tekniğinde mermer döşemelerden birine sahiptir.

Moila Zeyrek Cami’nin sen restorasyonu, 2009-2017 yılları arasında İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından kapsamlı bir şekilde gerçekleştirilmiştir. Restorasyon çalışmaları sırasında kuzeydeki yapının altında üst yapı ile aynı plana sahip bir alt yapı tespit edilmiştir.

Konumu

Yorum yapın

Paylaş
Paylaş