Hacı Bayram-ı Veli Hazretleri türbesi
Camii mihrap duvarına bitişik olan türbe 1429 yılında yapılmıştır. Türbenin içinde iki sıra halinde, çam ağacından yapılmış toplam 9 sanduka bulunmaktadır. Türbe kare planlı, sekizgen tamburlu ve üzeri kurşun kubbe ile örtülüdür.
Hacı Bayram-ı Veli Hazretleri kimdir?
Hacı Bayram-ı Veli Hazretleri 1352 (H.753) yılında Ankara’nın Zülfadl (Solfasol) köyünde dünyaya gelmiştir. Asıl ismi Numan olup babasının adı Ahmet’tir. Küçük yaşından itibaren ilim tahsiline başlayan Hacı Bayram-1 Veli, fıkıh, tefsir ve hadis gibi dini ilimlerin yanında, zamanın fen ilimlerinde de yetişerek Ankara’daki Melike Hatun Medresesi’ne müderris olmuştur. Ona “Bayram” adı, bir bayram günü kendisine intisap edip büyük manevi dereceler elde ettiği mürşidi Şeyh Hamid-i Veli (Somuncu Baba) tarafından verilmiştir.
Osmanlı sultanları; Birinci Murat Han, Yıldırım Bayezid Han, Celebi Mehmet Han ve İkinci Murat Han devirlerini idrak eden Hacı Bayram-ı Veli’nin bir müddet Yıldırım Bayezid in sarayında bulunduğu da bilinmektedir. Hamid-i Veli veya Somuncu Baba adı ile anılan şeyhi ile hac dönüşünden sonra bir müddet Aksaray’da kalmış, buradan Darende’ye gelmişlerdir. Buralarda tasavvuf yolunda büyük mertebeler katetmiştir. Şeyhi Darende’de kalırken kendisi Ankara’ ya görevlendirilmiştir. Ankara’ya gelerek Halvetiliğin bir kolu olarak “Bayramiyye” tarikatını kuran Hacı Bayram-ı Veli’nin ismi, vaaz, ders ve irşatları ile Ankara sınırlarını aşmış, her tarafta anılmaya başlamıştır.
Durmadan talebe okutmaya, kuvvetli ilim ve hitabetiyle insanları Hakk’a davete devam eden Hacı Bayram-1 Veli, dervişlerine Bayramiyye (Bayramilik) yoluna akın eden on binlerce Hak aşığının gönlüme irşat ateşi yakarak 15. yüzyıl mutasavvıflarının kudretli temsilcisi olan Hacı Bayram-1 Velinin yetiştirdiği meşhur şahsiyetler arasında damadı Eşrefoğlu Abdullah Rumi, Fatih alın teriyle kazancın önemini anlatmış, onlarla birlikte çiftçilikle de uğraşmıştır.
Sultan Mehmet’in (1429-1481) hocası Akşemseddin (1390-1459), Bıçakçı Ömer Efendi, Göynüklü Uzun Selahaddin, Yazıcızade Muhammed ve Ahmet Bican kardeşler, İnce Bedreddin, Hızır Dede, Akbıyık Sultan ve Muhammed Üftâde Hazretleri bulunmaktadır. Edirne’deki sarayında Bayramilik ve şeyhi ile ilgili haberler kendisine de ulaşan Osmanlı Padişahı ve Fatih Sultan Mehmet’in babası İkinci Murat, (1403-1451) Hacı Bayramı-ı Veli’yi sarayına getirtmiş, baş başa yaptıkları sohbetleri sırasında onun manevi liyákat ve kerametlerini görünce kendisine fevkalade hürmet göstermiş, İstanbul’un fethinin beşikteki oğlu Şehzade Mehmet’e nasip olacağı müjdesini alarak tekrar Ankara’ya göndermiştir.
Anadolu’nun manevi cehresinin şekillenmesinde çok büyük emeği geçen Hacı Bayram-ı Veli 1430 (H.833) yılında Ankara’da vefat etmiş ve kendi adı ile anılan camiinin avlusundaki türbesine defnedilmiştir.