Osmanlı dönemindeki Zir kale olup aşağı anlamına gelmektedir. Kalenin ilk kez Rize kalesiyle eş zamanlı olarak 5.-6. yüzyıllarda ahşap bir yapıyla inşa edildiği tahmin edilmektedir. Taş temelli mevcut kale 3. yüzyılda yapılmış dış surlar orta avlu ve dört(4) katli olan iç surlardan oluşur, Bizans döneminde doğu yönünden gelebilecek tehlikelere karşı bir gözetleme kalesi olarak kullanılmıştır. Osmanlı döneminde ticari ve askeri açıdan önemli olan doğu yolunun gözetlenmesi ve ticaret kervanlarının konaklaması amacına hizmet etmiştir. Kale-i bala, Ciha kalesi, Pazar Kız kalesi ve Rize kalesinden oluşan 4 önemli haberleşme merkezi arasında kilit noktada yer almaktadır. Osmanlı döneminde kervanların konaklama ya da sığınma yeri olarak görev yaptığı tahmin edilmektedir.
ZİLKALE GİRİŞ KAPISI
Ana yoldan yaklaşık 54metre uzaklıktadır. Giriş kapısı 3,78 cm boy ve 1,75 cm genişliğe sahiptir, kapı duvarlarının kalınlığı 1.70 cm’dir. Kapının iç yanında kapı arkası sürgü boşlukları bulunmaktadır. Ölçülerinden anlaşıldığı kadarıyla bu kapının yüklü katırlar ve kervanlar giriş yapmış olmalıdır.
DEPO
4.60 M X 2.70 M Ebatlarında ve tahminen 3m derinliğindeki bu boşluk, Kapıdan geçen yük hayvanlarının komşularının ve değerli olmayan yüklerinin emanet olarak bırakıldığı bir depo olarak kullanılmıştır.
MUHAFIZ ODASI
Doğu yönündeki kapıdan 2 basamakla girilen 12 m x6 m ölçülerindeki odanın içinde 2.38 x4.65 m ölçülerinde ikinci bir bölme mevcuttur. Kaleye giren çıkan kişiler ve eşyaları burada bulunan memurlar tarafından kayıt altına alınmıştır. Girişin karşısında yer alan çukur bölme muhafız odasının deposu olarak kullanılmıştır. 6 m uzunluğundaki bu bölme tek katlidir. Odanın güney duvarının üst katında bir aydınlatma penceresi yer alır. Kapı girişinin bulunduğu kuzey bölüm 2 katli olup ikinci katin yatakhane olarak kullanıldığı tahmin edilmektedir. Odanın üsttü tek çatı ile kapatılmıştır.
BADETHANE
kaynak: Çamlıhemşin Kaymakamlığı